Wypalenie zawodowe zostało oficjalnie wpisane na listę chorób WHO jako „syndrom zawodowy”. Z niektórymi chorobami pożegnaliśmy się, za to cywilizacja przynosi nam nowe…
Czy wypalenie zawodowe może dotyczyć Ciebie? Wg WHO jeśli pracujesz zawodowo, bo choroba ta dotyczy stresu, jakiego doświadczamy w pracy, to być może tak.
Jeśli…
Jesteś w pracy, głównie głową, niemal 24h na dobę, niezależnie od tego, czy dla kogoś, czy na własny rachunek. Bierzesz pracę „do domu”, zapominasz o jedzeniu, stawiasz sobie wysokie standardy, nigdy nie odpuszczasz. Zamiast po pożywny posiłek sięgasz po kolejną kawę albo co gorsza napój energetyczny. Nie masz czasu, a przede wszystkim siły na nic poza pracą, nawet na sen, a jeśli już masz, to nie możesz spać. Zaniedbałaś znajomych i najbliższych. Powtarzasz sobie, że kiedyś to się zmieni, kiedyś będziesz miała czas na sport i przyjemności, odkładasz życie na później.
Aż w końcu przychodzi taki moment, gdy czujesz się permanentnie zmęczona i zniechęcona. Masz wrażenie, że Twoje wysiłki idą na marne i nie są doceniane, zaczęłaś „warczeć” na współpracowników, unikasz telefonów od klientów?
Czy kiedyś czekałaś z niecierpliwością na poniedziałek, a teraz myśl o nim zatruwa Ci niedzielne popołudnie?
Być może dopadło Cię wypalenie zawodowe
Z jednej strony na co dzień nadużywamy tego sformułowania, z drugiej strony bagatelizujemy sygnały płynące z ciała, a z trzeciej wypalenie zawodowe nie jest diagnozowane zbyt często, a raczej mylone choćby z depresją, do której w konsekwencji ignorowania objawów może dojść. Inną konsekwencją zaniedbania sygnałów wypalenie może być zaawansowany poziom chronicznego zmęczenia, które już nie tylko komplikuje nam funkcjonowanie w sferze zawodowej, ale przenosi się na inne dziedziny.
Wypalenia zawodowe nie jest tylko konstruktem teoretycznym, a mechanizm jego powstawania został opisany na bazie badań prowadzonych wśród pracowników socjalnych, wolontariuszy, pielęgniarek, psychologów, psychiatrów, pracowników więzień itp. Zjawisko to jako pierwsi badali niezależnie od siebie psychiatra Herbert Freudenberger i psycholog społeczny Christina Maslach. Ponieważ zaobserwowali te niepokojące syndromy m.in. w środowisku terapeutów temat wypalenia początków był swoistego rodzaju tabu.
Kto jest najbardziej narażony na to zjawisko
Najczęściej o wypaleniu mów się w kontekście zawodów usługowych i pomocowych, gdzie dochodzi do kontaktów interpersonalnych wymagających zaangażowania emocjonalnego, ale i dużych oczekiwań klienta.
Jednak na wypalenie możesz być narażona także jeśli nie wykonujesz takiego zawodu jak pielęgniarka, nauczyciel, terapeuta czy pracownik opieki społecznej.
Jeśli bardzo angażujesz się w swoją pracę, sukcesy i porażki jakie w niej odnosisz traktujesz osobiście, ponadto jesteś ambitna i starasz się spełniać wszystkie, nawet te mało realistyczne oczekiwania przełożonych, czy współpracowników. I im bardziej „podpaliłaś się” na początku, tym łatwiej o pojawienie się u Ciebie takich symptomów jak: zmęczenie, bezsenność, irytacja, poczucie bezsensu podejmowanego wysiłku.
Na wypalenie narażone są osoby, dla których praca jest ważnym aspektem życia i koncentrują się na niej, lekceważąc, bądź poświęcając inne sfery, dochodzi wówczas do zaburzenia równowagi i wtedy łatwiej o wypalenie.
„Nie możesz się wypalić, jeśli nigdy nie płonąłeś” Jeff Schmidt
Po czym poznać wypalenie zawodowe
Objawy wypalenia zawodowego łatwo pomylić z innymi problemami, dlatego też łatwo je zbagatelizować.
Wg WHO, aby mówić o wypaleniu zawodowym, należy zaobserwować następujące symptomy: poczucie wyczerpania, negatywny stosunek lub cynizm, zmniejszenie efektywności.
Sprawdź, czy w codziennym funkcjonowaniu pojawiają się u Ciebie poniższe sygnały:
W sferze fizjologicznej:
- Ciągłe zmęczenie, wręcz wyczerpanie
- Bóle głowy, żołądka, podwyższone ciśnienie
- Bezsenność
- Spadek odporności i podatność na infekcje
W sferze emocjonalnej:
- Przygnębienie
- Zmienność nastrojów, łatwe wpadanie w złość
- Poczucie bezradności
- Obniżona samoocena, brak wiary we własne kompetencje
- Uczucie zawodu wobec samego siebie
- Złość i niechęć
- Poczucie winy i krzywdy
- Przeżywanie lęków o przyszłość i stabilność pracy
W sferze zachowań:
- Izolacja, wycofanie się, unikanie kontaktów (przekładanie terminów spotkań, nieodbieranie telefonów)
- Rezygnacja z dotąd cieszących aktywności i pasji
- Absencja
- Obojętność albo cynizm wobec klientów i/lub współpracowników
- Zmniejszenie efektywności pracy
- Uleganie wypadkom
- Złe zarządzanie czasem
Według Maslach, aby odróżnić wypalenie zawodowe od chociażby zmęczenia wynikającego ze złej organizacji pracy, nadmiaru obowiązków czy depresji, muszą wystąpić 3 czynniki:
→ wyczerpanie emocjonalne, które objawia się m.in. stałym napięciem psychofizycznym, różnego rodzaju symptomami psychosomatycznymi jak bóle głowy, problemy gastryczne, częste przeziębienia, ale też ogólną drażliwością, pesymizmem, zniechęceniem nie tylko do pracy
→ depersonalizacja – wiąże się z obojętnością na potrzeby innych pracowników, poczuciem bezsensu i cynizmem, obwinianiem klientów za niepowodzenia, skracaniem czasu kontaktu, zwiększaniem dystansu
→ obniżone poczucie dokonań własnych – kiedy to efekty pracy nie są zadowalające, spada poczucie kompetencji i skuteczności, w ślad za tym idzie zniechęcenie do podejmowania kolejnych wyzwań, przez co faktycznie praca może zostać negatywnie oceniona – łatwo popaść w błędne koło.
Jak możesz sobie pomóc?
Jak zwykle istotna jest profilaktyka, by nie dopuścić do wypalenia. Czyli jak zwykle umiar i dbanie o balans w różnych dziedzinach życia. Banalna sprawa, ale niezwykle istotne jest odpoczywanie w pracy i po pracy, ale też na urlopie.- rób sobie przerwy w pracy co około 90 minut
- pamiętaj, aby jeść (nie chodzi o obsesyjnie zdrowe odżywianie, ale posiłki, które są niezbędne do właściwego funkcjonowania)
- dbaj o regenerujący sen – jeśli pomagają Ci drzemki, to z nich korzystaj
- wykorzystaj przysługujący Ci urlop nawet jeśli nie zamierzasz nigdzie wyjechać, nie odkładaj życia i odpoczynku na później
- naucz się odmawiać i delegować zadania
- zastanów się, czy warto być perfekcjonistką zawsze i wszędzie
- naucz się odróżniać rzeczy, na które masz wpływ od tych, na które wpływu nie masz
- nie stroń od aktywności fizycznej
- co jest dla mnie ważne?
- jak mogę odpocząć?
- co daje mi moja praca?
- co mi przeszkadza w pracy?
- co mogę zmienić: w nastawieniu, w organizacji pracy, w relacjach z szefem, z współpracownikami, z klientami , może po prostu firmę?
- co mogę odpuścić, z czego mogę zrezygnować?
- co mogę zrobić w pierwszej kolejności?