Kontrola emocji i ich okazywanie – jak to pogodzić? Zwłaszcza gdy potrafimy raczej je ignorować albo nakręcając się, pozwalamy, aby nami zawładnęły. Do tego na temat emocji narosło mnóstwo mitów i błędnych przekonań, które niczego nam nie ułatwiają. Dziś kolejny wpis z cyklu „W oparach absurdu”.
Skąd ta sprzeczność?
Już w dzieciństwie rodzice uczyli nas świadomie lub mniej, jak wyrażać emocje. Albo jak ich nie wyrażać i z tym bagażem idziemy w świat – relacji, pracy, biznesu itd. Często w obawie przed posądzeniem o egoizm, histerię, niezaradność, niedojrzałość itp. nie pozwalamy sobie na ujawnienie tego, co naprawdę czujemy. Jednocześnie z pewnością nie raz już słyszałeś, że nie ma złych emocji, jedynie sposób ich okazywania może sprowadzać na nas kłopoty, co wpływa na nasze relacje, ale i nasze samopoczucie oraz zdrowie, o czym możesz przeczytać tutaj.
Do tego pewnie obiły Ci się o uszy utarte prawdy, że np. „w biznesie nie ma emocji”.Jako zadanie domowe polecam Ci obejrzeć (jeśli jeszcze nie widziałeś, a jeśli masz dzieci, to koniecznie z nimi) animację „W głowie się nie mieści”. W filmie tym w bardzo zgrabny i przystępny także dla dzieci sposób pokazano, jak ważne są wszystkie emocje. Jaką funkcję spełniają w naszym życiu i jaką szkodę sobie czynimy, nie dopuszczając do głosu niektórych z nich.
Zatem sama sprzeczność powstaje wówczas, gdy mylimy kontrolę emocji z brakiem przyzwolenia na odczuwanie emocji albo z ich ignorowaniem, czy nie dopuszczaniem do tego, by się ujawniły.
A skąd się biorą emocje?
Schemat powstawania emocji w klarowny sposób wyjaśnia model ABCD stosowany w Racjonalnej Terapii Zachowania Maultsby’ego.| A – (activating event) – zdarzenie, które aktywuje B – (beliefs) – przekonania, interpretacja zaistniałych faktów C – (emotional consequences) – emocje D – (disfunctional behaviour) – działanie, zachowanie, które są niekorzystne |
„To nie rzeczy nas smucą, ale sposób w jaki je widzimy” Epiktet
Co zatem znaczy kontrola emocji
Kluczem do znalezienia złotego środka jest zrozumienie, co znaczy kontrola emocji.
Mówiąc o kontroli mam na myśli, że przede wszystkim wiesz, co przeżywasz, nie mylisz np. zmęczenia ze smutkiem i złości z lękiem, nie identyfikujesz emocji z potrzebami fizjologicznymi. Wiedząc, co się z Tobą dzieje, masz szansę zareagować w adekwatny sposób.
Szukając złotego środka warto pamiętać, że kontrola emocji zaczyna się od kontroli własnych przekonań.
Najczęściej o „radzeniu sobie” z emocjami mówimy w kontekście wyrażania tych trudnych, a zwłaszcza złości, strachu, także smutku, może wstydu. W końcu większość z nas wolałaby skrócić i zmniejszyć intensywność przeżywanego smutku lub lęku, a potęgować doświadczanie radości.
Kontrola emocji często jest utożsamiana z unikaniem ich lub po prostu tłumieniem.Trudno mówić w tym kontekście o kontrolowaniu radości, bo raczej dążymy do tego, by intensyfikować to uczucie. Czy znasz kogoś, kto nie wyraża, czy też nie przeżywa radości? Ja osobiście nie znam, jednak z pewnością są wśród nas osoby, którym w dzieciństwie serwowano teksty typu: „I co się tak cieszysz”, „Nie ma się z czego cieszyć”, „Nie ciesz się za wcześnie” itd. Dziś te osoby prawdopodobnie nie potrafią tak po prostu czuć radości.
A Ty kiedy ostatnio odczuwałeś radość? Kiedy ostatnio okazałeś drugiej osobie, że czujesz radość na jej widok?
Z drugiej strony stan euforii też nie jest dla nas korzystny. Umiar jest wskazany także w przypadku tzw.”pozytywnych emocji”. O ile w stresie trudno nam podejmować decyzje, o tyle pod wpływem radości nasze decyzje mogą nie uwzględniać wszystkich okoliczności przyćmionych stanem ekscytacji. Na tym mechanizmie opiera się przemysł reklamowy, ale to już zupełnie inny temat. Odrębną kwestią jest rosnące spożycie antydepresantów, w odpowiedzi na pogoń za szczęściem.
Jak pogodzić sprzeczność?Emocje są naszymi sprzymierzeńcami, bo dzięki nim wiemy, czy nasze potrzeby i wartości są zaspokajane i realizowane, czy wręcz przeciwnie.
W przeżywaniu emocji istotne są uważność i akceptacja, pogodzenie się z tym, że są nam one dane i służą w finale zaspokojeniu naszych potrzeb – np. bezpieczeństwa, zabawy, autonomii, przynależności i innych.
Ponadto do pełni doświadczania świata i budowania relacji potrzebujemy całej gamy emocji, w jakie wyposażyła nas natura.
A zatem sztuką pogodzenia tej pozornej sprzeczności jest:
- Znajomość siebie, swoich potrzeb, umiejętność zadbania o ich zaspokojenie – jeśli działasz przeciwko sobie i swoim wartościom, to ryzykujesz, że Twoje potrzeby nie będą zaspokojone, co rodzi frustrację, a to z kolei złość. Działając wbrew sobie i swoim wartościom narażasz się na smutek, poczucie winy, może nawet wstyd.
- Umiejętność odróżnienia własnych interpretacji od faktów
- Świadomość odczuwanych emocji
- Wyrażanie ich w kontrolowany sposób
Pozostałe wpisy z cyklu: „W oparach absurdu”: Jak być młodym i doświadczonym, dojrzałym i naiwnym, czyli w oparach absurdu cz.2 Jak pomagać innym i nie dawać się wykorzystywać? – czyli w oparach absurdu cz.4 Mamy być konsekwentni i żyć zgodnie z zasadami, a jednocześnie pozostać elastyczni-czyli w oparach absurdu cz.5 Mamy wyznaczać cele, czy przyjmować życie takim, jakie jest? – czyli w oparach absurdu cz. 6
Jak przestać się martwić i być przygotowanym na wszystko – czyli w oparach absurdu cz. 7